Dialektet ilire-thrake

Në botë thrakilire mund vërehet një ndarje dialektore në tinguj të pazëshëm (p, t, k) në jug dhe tinguj të zëshëm (b, d, g) në veri për të njëjtat fjalë. Kufiri shtrihet diku tek Lezha.

Parthin është forma e pazëshme e "i bardhë", formën e zëshme e gjejmë në veri te Beogradi ku është gjetur një mbishkrim me emrin Bardibalus. Mënyra e fjalëformimit ngjan me Dekebalus të dakëve prandaj themi se kjo është dakisht ndërsa këtu po na del si dialekt veriro ilir, dmth dakishtja ishte dialekt verior ilir. Poashtu Bardhyli është formë veriroe e zëshme, por Bardhyli vinte nga Dardania.

Taulant dmth Dallëndyshe, por taulant ka formën e pazëshme.

Enkelej na del në dy forma, rreth Liqeneve të Ohrit e Prepës na del si ENKELEJ dmthe pazëshme, ndërsa në veri te Gjiri i Kotorit në Mal të Zi na del si ENGELEJ pra forma e zëshme veriore.

LYCHNIDUS që rrjedh nga një fjalë e vjetlër për liqenin (LYKEN) kjo nga an vetë rrjedh nga fjala LUK, që në formën veriore të zëshme është LUG. LUGE e gjjmë në Slloveni si emër i një kënete që e përmend Straboni.

Në veri Berisade, ndërsa në jug Perisade

Në veri te japodët, hyjnia Bindi, ndërsa në jug mali Pind.

Në veri te Dardania jetonin Galabrianët, ndërsa kur shpërngulen në Itali përdorin trajtën e pazëshme Kalabria si emër i vendit të tyre.

Maqedonia që gjendej në pjesën jugore quhej EMATHIA, pra me formëne pazëshme jugore

Forma veriore e zëshme ka dominuar në gjuhën shqipe, sepse përdoret në të dyja dialektet edhe në gegë edhe në toskë, mirëpo në jug janë ruajtur ca forma iliro-jugore su p.sh. Naim Frashëri thoshte "Zot i Math e i Vërtetë", pastaj forma të tilla si Lukthi që do të duhej të ishte Lugthi, prek dhe prag, lak dhe lag, etj




Ka pasur një dallim D - S mes ilirishtes dhe maqedonishtes, psh satyrët, këto krijesat me këmbë cjapi e të shkurtëra, në ilirisht quheshin DEUADAI kurse në maqedonisht SEUADAI

E njëjta gjë me hapësirën mes Maqedonisë e Ilirisë, ku një fis i quajtur DESARET njiheshin edhe si SESARET

Mbase ky ndryshim shtriht edhe kah Thrakia. P.sh. Teuta në ilirisht ngjan me Seuthes (emër mbreti) në Thraki, dhe me Zeutas (emër kryeprifti) në Daki. Në këtë rast Dakia e Thrakia shfaqin të njëjtën ligjshmëri që kam sjellur në këtë temë, se veriu është i zëshëm Zeutas kurse jugu Thrakia e pazëshme Seuthes.

Edhe ky citat i Apianit ka rëndësi tepër të madhe:

[6] These peoples, and also the Pannonians, the Rhaetians, the Noricans, the Mysians of Europe, and the other neighboring tribes who inhabited the right bank of the Danube, the Romans distinguished from one another just as the various Greek peoples are distinguished from each other, and they call each by its own name, but they consider the whole of Illyria as embraced under a common designation.

Përkthimi:
[6] Këta popuj (autori bën fjalë për ilirët - shënim im) si edhe Panonët, Retët, Norikët, Mysët e Evropës dhe fiset tjera fqinje që banojnë krahun e djathtë të Danubit, Romakët i dallonin nga njëri tjetri njëjtë sikurse fiset e ndryshme Greke dallohen mes vete, dhe ata i quajnë secilin me emrin e vet të veçantë, por e konsiderojnë tërë Ilirinë të përfshirë nën një emërtim.

Nga këtu nxjerrim disa konkluzione:
1. Retë në Zvicër, Norikët në Austri, Panonët në Hungari dhe Mysët në Bullgarinë Veriore, janë shumë të afërt me ilirët, po aq afër sa janë mes vete fisete ndryshme greke si eolë, jonë, dorë, akej.
2. Meqenëse Mysët janë fis thrakas, e nga an tjetër janë të afërt me ilirë, atëherë edhe thrakasit tjerë janë të afërt me ilirë. Kjo përfshin edhe mysët e Azisë (Anatolisë) të cilët njëherë e njëkohë ikën andej së bashku me Dardanët.
3. Autori vëren shumë mirë, se pavarësisht afërsisë mes tyre, ata quhen me emra të veçantë. Gjë që na jep parimin e parë: emri nuk është i barabartë me etni, pasi mund të ketë një etni e shumë emra, si dhe parimin e dytë: etnia nuk është barazi me njësi politike e as administrative, pasi një etni mund të ketë shumë mbretëri, ose shumë provinca siç ishte rasti me ilirët.

Ka dhe një isoglosë tepër me rëndësi që vërteton këtë që them:

BURG - PURG

Të dyja këto fjalë kishin kuptimin e kullës. Fjala jugore kaloi nga ndonjë dialekt iliro-jugor në greqisht si huazim, dhe në greqisht U-ja kaloi në Y gjatë epokës arkaike, duke u bërë PYRG, pastaj në shekujt e mëvonshëm hyn në latinisht si PIRG, dhe nga latinishtja hyn edhe në shqip po në këtë formë dhe me të njëjtin kuptim.

Fjala BURG ndërkaq mbijetoi në veri, me kuptimin e kullës, ndërsa me restaurimin e këtij lloji të ndërtimeve në periudhën e vonshme osmane, u përvetësua fjala turke "kullë", ndërsa shprehja burg u la të përdorej vetëm për katin e parë të kullës, aty ku mbaheshin bagëtia eventualisht robërit e luftës. Nga këtu edhe merr kuptimin që ka sot si 'burg' ku mbahen të burgosurit.

Burg në veri, haset edhe në qytete të ndryshme ilire, ndërsa është e njëjtë me gjermanishten burg = qytet.