Kryengritjet anti-turke ne Dardaninë e shek.16 - Kaçakët e parë

Nje permase, thuajse e panjohur fare, per shqiptaret e Dardanisë eshte historia e gjysmes se dyte te shekullit 16-te. Pushtimi osman i kesaj pjese te Shqiperise, sic e cileson Philip de Maizere, filloi ne vitin kobzi 1389, por kjo treve nuk iu nenshtrua asnjehere sundimit osman. Dhe per kete flet fakti qe edhe ne apogjeun e fuqise se armeve osmane, pas Sylejman mizorit, kryengritjet shqiptare ne Dardani nuk kishin te ndalur.

Duke qene se ultesirat ishin te parat qe u uzurpuan nga timariotet dhe spahinjte osmane, popullata shqiptare iu nenshtrua nje varferimi te thelle. Duke qene ne kushtet e nje izolimi te thelle me resurse te kufizuara, nje pjese e popullates u detyrua te arratisej ne male dhe prej andej te zhvillonte jete kaçake.

Burimet e huaja permendin vazhdimisht sulmet e 'banditeve', kuptohet ne kontekstin negativ dhe nga prizmi i interesave o te spahinjve osmane o te tregtareve raguzane, por kjo duhet interpretuar ne kontekstin e gjere dhe jo si ngjarje e izoluar. Popullata e panenshtruar ishin shqiptaret, perderisa kryengritesit gjithnje identifikohen si 'albanais' dhe asnjehere si 'serb'.

Narracioni i historianeve serbe duhet marre me rezerve, por megjithate ne po nenvizojme kryengritjet shqiptare antiturke:









Burimi: Le Kosovo-Metohija dans l'histoire serbe, 1990 (grup autorësh serbë: Radovan Samargjiç, Sima Çirkobiç, Olga Zirojeviç, Radmila Triçkoviç, Dushan Batakoviç, Veselin Djuretiç, Kosta Çavoshki, Atanasije Jevtiç)

Ja edhe nje shenim interesant:

[quote"Un membre d'une delegation francaise en 1626 a note dans son recit qu'il etait impossible d'ezterminer ces bandits de la region de la Toplica parce que, devant les expeditions lancees a leur poursuite, ils se retiraient dans les motagnes d'Albanie, ou ils trouvaient un refuge sur."][/quote]

Perkthimi shqip:

[quote"Nje pjesetar i nje delegacioni freng ne 1626 shenoi se ishte e pamundur te kapeshin 'banditet' ne treven e Toplices per shkak se pas fushatave ne ndjekje te tyre, ata terhiqeshin ne malet e Shqipnis' ku gjenin strehim"][/quote]

f. 92

Sipas historianit Skender Rizaj, nje ferman i sulltanit, i dates 9 korrik 1584, derguar Zaim Aliut, mbrojtes i sanxhakut te Shkupit dhe Prizrenit, kerkonte mobilizimin e timarioteve veterane kunder 'arnavut asileri' (kryengritesit shqiptare), gje qe shpreh mjaft mire karakterin etnik te rebeleve.