Peshkataria ilire

A. stipçeviq, "Ilirët"

PESHKATARIA

Ilirët që jetonin në vendbanimet afër lumenjve në brendësi, ose në bregdet janë marrë intensivisht me peshkatari. Për këtë degë të ekonomisë arkeologët mblodhën deri tani shumë më tepër fakte në vendbanimet në brendësi se sa në ato në bregdet, për shkak se vendbanimet në bregdet janë hulumtuar shumë më pak se sa disa vendbanime pranë lumenjve të mëdhenj (Ripaç dhe Donja Dolina, për shembull). Prandaj rezultatet e hulumtimeve nuk guxojnë të na mashtrojnë në vlerësimin e rëndësisë së peshkimit nëjetën e ilirëve, sepse nuk ka kurrfarë dyshimi se peshkataria në bregdet ishte jo vetëm e zhvilluar, por se ishte shumë e besueshme se për banorët e shumë vendbanimeve peshkataria ishte profesioni kryesor dhe burim i ushqimit. Besohet se peshkataria ishte profesion kryesor për enkelejt në Ilirinë e jugut.

Peshkataria në ujërat e ëmbla njihet mjaft mirë në sajë të zbulimeve që u bënë në dy vendbanimet e përmendura në Ripaç dhe Donja Dolina. Në vendbanimin e Donja Dolinës, për shembull, u zbuluan aq shumë eshtra peshqish dhe aq shumë vegla të ndryshme peshkimi saqë Çiro Truhelka banorët e këtij vendbanimi i quajti "popull peshkatar". Nuk është fare emër i tepruar kur të shikohen të gjitha ato mbeturina të aktivitetit peshkues në këtë vendbanim. Përveç eshtrave të peshqve, aty janë hasur edhe një mori mjetesh të peshkimit: grepa bronzi, fuzhnje hekuri, harpunë eshtrash, rrjeta. Vetë rrjeta, domethënë mjeti më i rëndësishëm përzënien e peshqve, nuk është ruajtur, por kemi disa objekte të cilat tregojnë se i kanë përdorur banorët e atyre vendbanimeve. Këtu vijnë së pari rrotullat e drurit me nga një vrimë në mes, të cilat pjesën e sipërme të rrjetës e mbanin në sipërfaqe të ujit. mandej peshat nga balta e pjekur, që lidheshin në skajin e poshtëm të rrjetës. Janë zbuluar gjithashtu edhe gjilpëra metali dhe druri për thurjen dhe për arnimin e rrjetave të dëmtuara, që për nga forma janë identike me ato që edhe sot e kësaj dite përdoren për këtë qëllim. Barkat e drurit të gërryera nga trungjet, kanë shërbyer gjithashtu për peshkim, natyrisht jo vetëm për atë qëllim, por edhe për transportin e mallrave dhe të njerëzve përtej lumenjve Në Donja Dolina u gjetën dy barka të tilla, njëra e gjatë 6 metra, ndërsa tjetra bile edhe 13 metra. Janë zbuluar gjithashtu edhe dy modele në miniaturë (ndoshta lodra?) të barkave të tilla.

Në Ripaç nuk kemi pasuri veglash të këtillë të peshkimit, por aty u zbuiua një model i vogël barke prej një trungu, mandej grepat prej kocke etj.

Në disa lokalitete të tjera, kryesisht në brendësi, u gjetën gjithashtu vegla të ndryshme, siç janë fuzhnjet, grepat etj. Mbledhja e guacave të detit, ishte gjithashtu profesion i përhapur dhe i preferuar i ilirëve pranë bregdetit. Analiza e guacave të cilat u zbuluan në Nesactium të Istrisë zbulon një zgjedhje të pasur guacash, të cilat i hanin ilirët ose pasi i hanin pjesët e buta i përdornin si stoli, mandej edhe si hajmali. Aty hasim midhje, platella, kërmij, e shumë të tjera.