Lulengjyrat te ilirët

A. Stipçeviq, "Ilirët"
TATUAZHI

Gjeografi grek, Straboni, bën të ditur se japodët kishin zakon të bënin tatuazhin e trupit të tyre "ashtu si edhe ilirët e tjerë dhe thrakasit". Ky pohim i Strabonit është vërtetuar edhe me gërmimet arkeologjike: në varrezat në Gllasinc në vendbanimin lakustër në Donja Dolina afër Bosanska Gradishka dhe gjetiu janë zbuluar gjilpëra të shkurtra prej bronzi shumë të mprehta të cilat ishin të vëna në një dorzë. Me këto gjilpëra ilirët parahistorikë shponin lëkurën dhe vizatonin në të motive ornamentesh të ndryshme.

Tatuazhi në Ballkan ishte i njohur qysh në kulturat neoeneolitike" dhe është ruajtur deri sot,12 më së tepërmi te kroatët dhe në disa vise të Bosnjës dhe Hercegovinës.

TATUAZHET SHQIPTARE, TRADITA ILIRE PREHISTORIKE

Vizatimet ndryshojnë nga një fis në tjetrin. . . Të bërit tatuazhe (sharati) praktikohej nga fiset e Ballkanit: trakët, ilirët dhe keltët, në kohët e lashta. Është ende diçka e zakonshme dhe e zhvilluar në Bosnje, por vjen duke u rralluar më në jug. Në Shqipëri është praktikuar kryesisht nga gratë katolike ose myslimane, por jo nga ortodokset.

Pigmenti është barut ose blozë, që futet në lëkurë shpime gjembi a gjilpëre. Plakat njohin motivet tradicionale, kombinimet e kryqeve dhe rrathëve, emrat e të cilëve – si p.sh. “kalli misri”, “gjethe fieri”, “dru bredhi” – tregojnë origjinën piktoreske; disa përfaqësojnë hënën. Figura të ngjashme rishfaqen në monumentet parahistorike dhe në stolitë moderne të Ballkanit, në gurët e varreve katolike e myslimane dhe në gdhendjet e punimeve të drurit.

___________________________

Titulli: Albania
Geographical handbook series, Great Britain Naval Intelligence Division
Autori: Sir John Linton Myres, Harold St. John Loyd Winterbotham, F. Longland
Bashkëpunëtor: Great Britain. Naval Intelligence Division
Botues: Naval Intelligence Division, 1945

TATUAZHET E GRAVE ILIRE, TË DAUNISË,
PROVË E DUKSHME E VIJIMËSISË KULTURORE ILIRE NË ITALI.
KJO TRADITË U TRASHËGUA DERI DITËT E SOTME NGA GRATË SHQIPTARE

Ilirët që u vendosën në anën perëndimore të Adriatikut ishin popullsitë më të hershme të atyre viseve. Vështirë të ndash pellazgët e vendosur në Italinë antike, prej tyre.
Tatuazhet e grave ilire daune, të krahinës së Daunisë antike janë dëshmi e kulturës ilire që ruhej në të dyja anët e Adriatikut. Këto tatuazhe, apo luleboje, u ruajtën deri vonë,në ditët tona nga gratë shqiptare,si pasardhëse të denja të rrënjës ilire. Fatkeqësisht nuk ka një studim të mirëfilltë për të vënë në dukje dhe për të nxjerrë në pah këtë lidhje kaq të dukshme kulturore iliro-shqiptare.
Thënie për shqiptarët

TRADITA ILIRO-TRAKE E TATUAZHEVE:
"PIKSIMI I LËKURËS ME GJYLPANË, SHENJON FISNIKNINË E GJAKUT".

Ernest Cozzi tue përmendë të therunit e lëkurës me gjylpanë të ngjyeme, ka përmende nji zakon tjetër iliro-trak, shum të përhapun edhe sot ndër Malcorë Shqiptarë. Sa për moçmëninë e këtij zakoni, kemi dëshminë e Herodotit e të Strabonit: Herodoti, tue folun për Trakët, thotë se piksimi i lëkurës shenjon ndër' ta fisnikinë e gjakut e mungesa e tij gjendjen e ultë të tynve.
FB: @Thënie për shqiptarët
_________________
Titulli: Të drejtat e Shqipnisë ethnike, Volumi 1
Botues: Albin, 2001 (ribotim)
Botimi i parë: Shkodër 1944

Tatuazhi. Zakon popullor. Bërja e tatuazheve dikur ka qenë mjaft e përhapur, nga Shqipëria veriore deri brenda në Bosnjë. Ka qenë ushtruar lirisht nga katolikët shqiptarë, deri diku nga myslimanët, por ortodoksët nuk e donin. Motivet më të zakonshme për tatuazhe ishin dielli dhe hëna, gjysmëhënat dhe yjet (jo vetëm për myslimanët) dhe kryqet (për të krishterët). Anëtarët e fiseve malësore, sidomos gratë, bënin tatuazhe në shpinë të duarve dhe në parakrahë e gjoks.