Të reja nga Sanxhaku

Pllaka përkujtimore e Aqif Blytës, “plagë” për Serbinë !

18.07.2013

Edhe për pak ditë, bëhet një vit që në shëtitorën e këmbësorëve në qendër të qytetit të Pazarit të Ri (Novi Pazar) është vendosur pllaka përkujtimore e Aqif Effendi Blytës. Pllaka përkujtimore është vendosur me vendimin e Këshilli Kombëtar Boshnjak (boshnjakisht: Bošnjačko nacionalno vijeće), mandej në këtë ceremoni ka marrë pjesë edhe ministri në qeverinë e Serbisë Sulejman Uglanin dhe Sekretari shtetëror në Ministrinë e Arsimit Muhedin Fijuljanin, që të dytë nga ky qytet, e që për mediat serbe ky ishte një skandal.



Ismet Azizi

T’i përkujtojmë lexuesit se Aqif Blyta (1887 - 21.01.1945 (kur edhe u ekzekutua nha OZNA), me prejardhje nga Gjakova, populli i Sanxhakut dhe më gjerë e njohin si Aqif Efendia , është njëri ndër politikanët dhe patriotët më të shquar të Sanxhakut të Pazarit të Ri ndërmjet Dy Luftërave Botërore dhe gjat Luftës së Dytë Botërore. Aqif Blyta ishte veprimtar i shquar i Lidhjes së Dytë të Prizrenit dhe deputet në Kuvendin Kombëtar në Tiranë (1943-1944). Aqif-efendia, I cili kishte përkahjen e pakursyer të Shaban Polluzhëz dhe luftarëve të tij, është më i merituari në mbrojtjen e N. Pazarit nga sulmet dhe shfarosjet çetnike.



Pas vendosjes së pllakës përkujtimore qeveria serbe menjëherë kishte udhëzuar ministritë përkatëse që të shqyrtojnë rastin dhe të gjejnë një mënyrë për ta hequr pllakën në fjalë. Ishin kryer indspektimi i jashtëzakonshëm, me të cilin është konstatua gjendja faktike për marrjen e masave të nevojshme. Afati i fundit për të hequr pllakën ishte 9 shtatori po i atij viti. Këshilli Kombëtar Boshnjak sëpari ishte tërhequr , dhe pastaj kishte autorizuar një avokat të ri për të iniciuar kërkesën për rehabilitim Aqif Effendiut (edhe pse një gjë të tillë KKB e kishte bërë qysh në vitin 1991). Çdo gjë tjetër mbeti e njëjtë dhe askush nuk besonte (të rrallët janë edhe sot që besojnë) se pllaka përkujtimore të hiqet ndonjëherë.

Një tjetër iniciativë për të ngritur një pllakë tjetër , të ngjashme me pllakën në fjalë, në Novi Pazar, ka kaluar pa u vënë re. Kah fundi i tetorit të vitit të kaluar, OJQ Urban-in e Pazarit të Ri ka nisur një iniciativë që pran soliterit "Kulla", ku të rinjtë të mblidhen, të vendoset pllaka me emrin dhe me një biografi të shkurtër të Sërxhan Aleksiq, një serbi nga Trebinja, i cili vdiq pasi iu nënshtrua lëndimeve të marra nga ushtria e Republikës Serbe , gjat luftës në B dhe H , kur ishte përpjekur ta mbroj bashkëqytetarin e tij boshnjakë.

"Kemi dashur që pllakën përkujtimore ta vendosim në një vend ku tubohen të rinjtë, që t'i përkujtojmë ato vlera që i tejkalojnë kufijtë etnik, fetarë dhe barriera tjera", tha drejtor ekzekutiv i Urban-nit Sead Biberoviq.

Kërkesa i është adresuar Këshillit të Qytetit të Novi Pazarit, nga është kthyer përgjigje nga shërbimi profesional i cili thirret në dispozitat e Ligjit për Vetëqeverisjen Lokale dhe Ligjit për planifikim dhe ndërtim. Ligji thotë që qeveritë lokale të përcaktojë dhe të vendosin për emrat e rrugëve, shesheve, lagjeve, fshatrave dhe pjesë të tjera të vendbanimeve në territorin e saj në marrveshje me ministritë përkatëse, dhe në qoftë se "në at territor gjuhë zyrtare është ghuha e ndonji minoriteti në këtë procedurë do të mirret mendimi i Këshillit Kombëtar " dhe " vendosja e përmendoreve dhe monumenteve në hapsirat publike, i kryejn dhe i rregullojnë qeveritë lokale ".

E përditshmja beogradase ‘Danas” duke kundërshtuar vendosjen e pllakës përkujtimore të Aqif Blytës, shkruan : E gjith kjo ka qenë e duhur të zbatohet gjithashtu edhe për vendosjen e pllakës përkujtimore të Aqif Effendiut. Kështu është thënë në raportin e inspektimit të jashtëzakonshëm. Në administrata e qyteti shërbimet profesionale e kan "mbrojtur" që at dokument askush nuk e ka parë dhe të presin "kur të arrinë me shkrim të mirren masat e duhura."

Mandej ‘Danas” e njofton opinionin me proceduart të cilat duhet ndjekur në vendosjen e pllakave përkujtimore dhe memorialeve të ngjashme dhe vazhdon: “Në arsyetimin e shërbimit profesional të Këshillit të Qytetit thuhet se është e nevojshme që të formohet Këshillin për marrëdhënie ndëretnike, përbërjen e të cilit e përcakton parlamenti i qytetit, ndërsa vendimin e merr Kuvendi i qytetit. Vetëm atëherë hyhet në procedurë. Hapi i parë është marrja e pëlqimin nga Këshilli, ndërsa hapi tjetër është vendimi i parlamentit të qytetit për vendosjen e pllakave përkujtimore.”

Në shator të viti të kaluar, Presidenti KKB Esad Xhuxheviq, me këtë rast kishte deklaruar se “paneli do të mbetet, edhe pse qeveria ka mjete për ta larguar me forcë panelin e Aqif Effendiut”
mandej Xhuxheviq për ta argumentuar mendimin e tij vazhdoi: “Ai për ne është një figurë e padiskutueshme historike. Nëse dikush mund të na bindin ndryshe, ne jemi të gatshëm për të biseduar. Ndërsa panelin nuk e heqim”. Këto ishin fjalët e njeriut kyq sa i përket këtij rasti, të cilat ende qëndrojnë.

http://www.kokaj.net/rajoni-bota-detale/items/pllaka-perkujtimore-e-aqif-blytes-plage-per-serbine.html

Sanxhak: Pas ndryshimeve të mbiemrave në radhë është ndryshimi i emërtimit të shkollave

Ismet Azizi

Këshilli Kombëtar Boshnjak (KKB), pas iniciativës për heqjen e prapashtesave ić dhe vić, së fundmi ka vendosë t’i ndryshoj edhe emrat e shkollave në Sanxhak. Ka indikacione se në radhë do të vijnë edhe ndryshimi i emrave të vendbanimeve.

Pas iniciativës për ndryshimin e mbiemrave dhe për tua heqë prapashtesat ić, dhe vić, kryetari i KKB-së, së fundmi ka dalë me një iniciativë të re, për ndryshimin e emërtimeve të shkollave. Nga mbledhja e fundit e Këshillit Kombëtar Boshnjak, të cilën e kryesoi Esad Džudže(vić) doli iniciativa për ndryshimin e emrave të tetë shkollave fillore në Novi Pazar të cilat mbajnë emrat e personaliteteve serbe. Këto do të zëvendësohen me emra të personaliteteve të shquara, siç thonë ata, “boshnjake” nga Sanxhaku. Shkolla fillore “Aleksa Đilas Bećo” në të ardhmen të quhet “ Fehrat–beg Draga”, mandej, ajo që sot quhet “Desanka Maksimović” do të ndryshohet në “Musa Qazim Çatiq” , “Jovan Jovanović Zmaj” do të quhet “Ahmet Ali Gurbi” kurse “Vladimir Perić Valter” do të zëvendësohet me “Murat effendi Sheqeragiq”, etj.

Shkollat janë shpallur si institucione të rëndësisë së veçantë për myslimanët (Sanxhaklinjtë-Boshnjakët), ndërsa iniciativën në fjalë e kanë dorëzuar në Ministrinë e Arsimit dhe në administratat e këtyre shkollave. Propozimi ende nuk ka arritur të shqyrtohet në Ministrinë e Arsimit, Shkencës dhe Zhvillimit Teknologjik, e cila e jep fjalën e fundit për ndryshimin e emërtimeve të institucioneve arsimore.

Si duket një ndryshim i tillë nuk është i pa mundur. KKB e ka vërejtur me kohë këtë gjë. Sipas ligjeve të Serbisë, vendimin për të ndryshuar emrin e institucionit arsimor së pari e bën organi menaxhues, në këtë rast Këshilli i Shkollës. Mendimin për ndryshimin e emrit të shkollës do të duhet ta jap edhe Këshilli i Arsimtarëve dhe Këshilli i Prindërve, si dhe qeveria lokale. Pas kësaj, kërkesa për rishikim i dorëzohet Ministrisë, përmes administratorit të shkollave i cili duhet ta jap mendimin e tij, duke arsyetuar procedurën formale në Ministrinë e Arsimit. Nëse kërkesa i kalon të gjitha këto procedura, Ministria do të duhej të sjell vendimin e vet.

Lista me emra të personaliteteve serbe siç janë Karaxhiqi, Shantiqi, Zmaji, Maksimoviqi, etj, do të zëvendësohen me emra të figurave të shquara myslimane të Sanxhakut që janë poetë, politikanë, gjykatës, profesorë universitar etj. Më i vjetri është nga shekulli XIV, e deri te personaliteti që ka vdekur kohëve të fundi. Kjo nismë është krejt në fillim dhe nuk ka arritur as në shkollat të cilat është kërkuar riemërtimi nga KKB. Drejtorët nuk janë shumë të gatshëm për të komentuar për këtë iniciativë. Mundohen të gjinden disi, gjëja se nuk kanë dëgjuar, nuk kanë marrë kërkesa zyrtare, dhe se nuk kanë dëgjuar zyrtarisht, e kështu me radhë.

Ndoshta do të ishte shumë më mirë sikur KKB të ndërmerrte iniciativë në ndryshimin, gjegjësisht kthimin e emërtimeve – toponimve të mëhershme të cila i ka ndryshuar Serbia me rastin e okupimit të Sanxhakut në vitin 1912. Novi Pazari, dikur është quajtur Pazarishte, mandej Yeni Pazar, Pazari i Ri, kurse vendbanimet fshatare si Ugao – Uglla, Bandžovi-Buxhovi, Mur-Muri, Orle-Orli, Dacići- Dacajt. Toponimet; Ibar- I bardhë, Lim –Lum, Vapa –Vapa, Peshter,- Peshterr, Raska-Rrasa, etj. Mandej mbiemrat si Ljajić-Lajqi, Ṡalići-Shala, Ugla-Uglanin, Gusinac-Gucia etj.

Departamenti për Arsim i Bashkësisë Demokratike të Sanxhakut, duke analizuar iniciativën për ndryshimin e emërtimeve të shkollave në Sanxhak, ka lëshuar këtë deklaratë për shtyp:

“Kërkesa për riemërtimin e shkollave fillore në Novi Pazar, Tutin dhe Sjenicë bazohet në të drejtën legjitime të boshnjakëve se institucionet arsimore, në vendbanimet ku ata janë shumicë, të emërtohen më emrat e personaliteteve të shquara nga radhët e popullit të Sanxhakut

Ministria e Arsimit duhet t’i shqyrtoj seriozisht dhe t’i merr në konsideratë sepse këto kërkesa rrjedhin nga idetë e thella humanitare dhe nuk prishin marrëdhëniet ndër njerëzore dhe nuk kanë për bazë urrejtjen nacionale dhe as fetare apo ndonjë diskriminim tjetër.”

Në mënyrë që këto kërkesa të marrin epilog pozitiv zyrtar, është e nevojshme që të harmonizohen me të gjithë faktorët politikë, etnike dhe sociale të boshnjakëve në Serbi. Në këtë drejtim në të ardhmen duhet koordinim para se të parashtrohen kërkesat e tilla apo të ngjashme për autoritetet kompetente që kanë të bëjnë me të drejtat kolektive të boshnjakëve.

“Urban in”, një organizatë joqeveritare, e cila në fakt është është pro qeverisë së Serbisë, propozimin e KKB për ndryshimin emrave të shkollave në Sanxhak e ka vlerësuar si (s’ka si mos ta vlerësojnë ndryshe) “ vazhdimësi e sjelljes së papërgjegjshme të udhëheqësish së këtij këshilli”.

Të gjitha këto iniciativa, kërkesa për ndryshime të gjendjes aktuale në Sanxhak, kanë duke shkuar në drejtim të një autonomie kulturore dhe territoriale, për të cilën myftiu M. Zukorliq pat deklaruar: “ Ne nuk do ta shpallim autonominë. Ne do ta krijojmë autonominë”. Tek e fundit e ardhmja është e popujve që kanë zhvillim pozitiv demografik. Vlen të përmendet në vazhdimësi se shtim pozitiv të popullsisë kanë pikërisht komunat e këtij regjioni dhe ato të Luginës së Preshevës. Nataliteti më i lartë është në komunën e Tutinit me 16.2 ‰, N, Pazar 15.6 ‰, mandej vjen Presheva me 13.6 ‰. Autoritete serbe duket se e kanë kuptuar që këto shkolla u takojnë këtyre fëmijëve që sa po kanë lindur dhe që do të lindin.

http://thealbanian.co.uk/sanxhak-pas-ndryshimeve-te-mbiemrave-ne-radhe-eshte-ndryshimi-i-emertimit-te-shkollave.html

Një dokumentar nga top chanel që tregon gjendjen e vërtetë të shqiptarve në Sanxhak

Në Sanxhak fillon kthimi i mbiemrave burimor

14.08.2014

Projekti afatgjatë nacional me rëndësi të madhe për Sanxhakun, ka filluar të realizohet. Kryetari i Këshillit Kombëtar Shqiptar , Esad Xhuxheviq, para tre muajve ka deklaruar se gjatë 100 viteve të fundit mbiemrave të shqiptarëve u janë shtuar me dhunë prapashtesat "vić" dhe "ić". Me këtë rast ai ka bërë me dije se shqiptarët do ti largojnë prapashtesat "vić" i "ić" nga mbiemrat e tyre pasi që u janë imponuar.

Kryetari i Këshillit Kombëtar Shqiptar e ka kthyer mbiemrin e tij burimor, dhe tani, ai edhe zyrtarisht quhet Esad Xhuxho.

Departamenti i Administratës së Përgjithshme Komunale në Tutin, sipas kërkesës së Esad Xhuxheviçit, ka lëshuar vendim për miratimin e ndryshimit të mbiemrit nga Xhuxheviq në Xhuxho (Džudžević – Džudžo) - shkruan portali sandzacke.rs.

Xhuxheviq, tanimë Xhuxho, për revistën Revija Sandzak pati deklaruar se mbiemrave shqiptarë me dhunë u janë shtuar shtesat gjatë njëqind viteve të fundit duke filluar nga viti 1912, gjegjësisht nga koha kur Sanxhaku është okupuar nga Serbia.

Me këtë rast ai vuri në dukje se ky është një projekt afatgjatë nacional dhe me rëndësi të madhe për Sanxhakun. Ai, këtë deklaratë e ka dhënë me rastin e kremtimit të 11 majit, Ditës së Flamurit Kombëtar Shqiptar, në tribunën e mbajtur me titullin “ Sistemi i vlerave tek Shqiptarët e Sanxhakut– përvojat e mëparshme në arsimin në gjuhën shqipe në Sanxhak”.

Përndryshe, shqiptarët në Sanxhak kanë dy Këshilla Kombëtare - një të kryesuar nga Xhuxho (ish Xhuxheviq), i cili është një partiak dhe i cili ekziston që dy dekada, dhe tjetri të cilin e udhëheqë Samir Tandir, që është nën ndikimin e Myftiut të Sanxhakut, Muamer Zukorliqit. Fitohet përshtypja se ky fakt po sjell iniciativa interesante dhe rezultatet nuk mungojnë. Kështu para disa viteve ndodhi kur republika e Serbisë hapi Universitetin Shtetëror, vetëm pasi kreu i Bashkësisë Islame, myftiu Zukorliq, kishte hapur Universitetin Internacional. Hapja e këtyre Universiteteve bëri që Pazari i Ri (Novi Pazari) u shndërrua në një qytet të mirëfilltë universitar. Pritet që zgjedhjet e reja për Këshillin Nacional në Sanxhak të sjellin bashkimin e këtyre grupeve kurse populli i Sanxhakut të filloj me realizimin të drejtat e tyre që i synojnë.

/Ismet Azizi//kokaj.net/

Mbiemrat-patronimet në Sanxhak



Përdorimi i mbiemrave tek shqiptarët thuhet se ka filluar nga shekulli XII dhe ka vazhduar deri ne shekullin XX. Gjatë këtyre shekujve të historisë procesi i vënies së mbiemrave ka ecur nga lart poshtë. Kështu, fillimisht janë pajisur me mbiemra shtresat e larta, më pas shtresat e hierarkisë fetare, ndërsa më vonë ka zbritur deri në shtresat e ulëta. Qëllimi fillestar i mbiemrave ka qenë për të dalluar njerëzit nga njëri-tjetri.
Nga Ismet Azizi/
Profesori i patronomisë, Bidollari, mbiemrat i klasifikon në katër kategori të mëdha. “Në kategorinë e parë përfshihen mbiemrat që tregojnë vijimësinë e birërisë. Në këtë kategori futen ata mbiemra që rrjedhin nga emrat e të parëve”. Sipas tij, këto mund të jenë në formën e plotë të emrit si Sinani, Andoni, Abazi, por edhe në trajtat e tyre të shkurtuara si, Kola, Hysi apo Leka. Në kategorinë e dytë përfshihen mbiemrat që tregojnë origjinë ose prejardhje, si Dibra, Frashëri, Bushati, të cilët janë ndër më të përhapurit. “Kushti numër një i vendosjes së mbiemrave të këtij lloji ishte që familja që merrte këtë mbiemër të kishte lëvizur nga vendbanimi i mëparshëm. Gjithashtu, kur prijësit e familjeve të zhvendosura nuk arrinin të gjenin një paraardhës të denjë për të mbajtur si mbiemër, atëherë ata përdornin emrat e fshatrave ose të qyteteve nga vinin”.
Një tjetër kategori janë mbiemrat që tregojnë zanate dhe profesione apo tituj si, Argjendari, Furrxhiu, Kadiu, Pasha, Aga, etj. Sipas Bidollarit, një pjesë e mirë e kësaj kategorie janë në gjuhën turke, pasi periudha e vënies së mbiemrave ka përkuar në kohë me pushtimin turk. Ndërsa kategoria e katërt në klasifikimin e mbiemrave përfshin mbiemrat që janë formuar në formën e nofkave dhe llagapeve si Sakati, Qorri, Shurdhi etj. Duke iu vënë fillimisht disa personave në formën e epiteteve, me kalimin e kohës ato janë konsoliduar në mbiemra. Këto epitete kanë qenë të formave të ndryshme, me ngjyresa pozitive dhe negative por me kalimin e kohës ngjyresa e tyre ka humbur.
Në Sanxhak ka ndodhur procesi i konvertimit me dhunë por edhe atje kanë ngelur patronimet e omonimet me rrënjën shqiptare si: Zogoviq, nga Zogu, apo Zogaj, Arnautoviq, nga arnauti, Kastratoviq, nga Kastrati, Shaliq nga fisi Shalë, Gashiq nga Gashi, Dukiq nga Duka, Dukaj, Lekiq, nga Lekë, Lekaj, Klementiq nga Kelmendi, Krasojeviq, nga Krasniq, Gjonoviq dhe Gjoni, Gjinoviq nga Gjini, e shumë patronime të tilla. Ndërsa të dëbuarit shqiptarë nga viset e dikurshme të tyre në Mal të Zi dhe Hercegovinë, me rastin e dëbimit në Sanxhak sollën emrat e vendbanimeve sllave e shqiptare nga të gjitha viset nga ku i kishin dëbuar. Gjithashtu në Mal të Zi, sipas Millan Shufllajit, vëllazëritë apo patronime ilire të asimiluara në malazezë janë: Manioit ilirë në Maninët e sotëm (1435); Mataguzhët afër Podgoricës (1335), Matarugët, Malonshiqët në luginën e lumit Zetë; Palabardhët në Bjelopavliqët, Vasojeviqët, Piperët, Ozriniqët, Bukumiriqët, etj.
Pas ardhjes së Muhaxhirëve boshnjakë nga Mali i Zi që ndodhi pas vitit 1875 ka ardhur deri te përzierja e popullsisë dhe nga kjo kohë fillon humbja e identitetit shqiptar. Megjithatë, në rrethinën e Rozhajës dhe Peshterit ende ruhen, doket, zakonet dhe gjuha shqipe.

Popullsia e Sanxhakut, kryesisht ka prejardhje nga fiset Kelmendi, Hoti, Kuçi, Shkreli, Shala etj.
Fisi Kelmend është më i përhapuri në Sanxhak dhe që nga lashtësia kanë qenë kryesisht të shtrirë në rrafshnaltën e Peshterit.Kelmendasit, të cilëtnjihen edhe si Malësorë (serb. Malisori- brđani ), ndahen në Vokla, Nikç, Martinaj, Muriq etj.Ata kanë qenë katolikë por me kalimin e kohës janë islamizuar. Një pjesë e vogël e tyre kanë pranuar fenë ortodokse (Aleksiqët nga Borikovci afërBajevicës, Jakovljeviqët nga Znushe, Qurqiqët nga Rogozna, Glloxhoviqët (Glođovići) nga vendbanimi Bijelih Voda dhe Prekiqët nga Dolova).
Vëllazëria Plakiqi (Pljakiċ, Plakaj) janë me prejardhje nga fisi Kelmend. Ky fis deri në shekullin XVIII kanë qenë katolik dhe është ndër fiset e fundit që pranuan islamin. Kryesisht janë shtrirë në Peshter. Shumë nga Plakiqët, pas luftërave ballkanike,i kanë ndërruar mbiemrat (Osmanuglla, Kurtanoviq), disa tjerë që u vendosën në Novi Pazar morën mbiemrat Tuzinjac. Pas viti 1912 shumë familje të Plakiqëve u shpërngulën në Kosovë. Ndërsa ata që u vendosën në Pazar në vitet e tridhjeta mbajtën mbiemrat e tyre të vjetër (Plakiq dhe Kurtanoviq).

Vëllazëria Haxhiqi – Haxhaj (Hadzići) është shumë e përhapur në Sanxhak. Konsiderohet se janë Malësor të ardhur nga Shqipëria Veriore dhe nga Mali i Zi i sotshëm. Janë pasardhës edhe nga fisi Shkrel dhe Kelmend. Degëzim i tyre janë edhe Zukoviqët. Haxhixhët janë të shpërndarë në vendbanimet Gujicë, Zhupë të Tutinit, Dmitrovë dhe Baqevc -Rozhajë,
Vllazëria Nokiqi –Nokaj (Nokiċi)- janë të fisit Kelmend, janë shtrirë përgjat luginës së Ibrit dhe në fushën e Rozhajës. Mund të jenë të një degëzimi me Muriqët.Dihet mirë se disa familje janë shpërngulur në Pazarin e Ri.
Ujkanët- Ujkani ( Ujkanoviċi) janë vëllazëri shumë e përhapur në Sanxhak, me prejardhje janë të fisit Kelmend. Ujkanët nga Dragollovica e Sjenicës, poashtu Kelmendas, para vitit1924 kanë ardhur në Novi Pazar të cilët ishin nisur për Turqi. Ujkanovići nga Drazhevica e Sjenicës – ata të cilët u vendosën në Pazar quhen Drazhevicani. Ujkanoviqët nga Llukara e Novi Pazarit dikur janë quajtur Duplak.Ujkanoviqët nga Kovaqa dhe Raduhovci i Tutinit, janë të fisit Hoti. Deri vonë janë quajtur Tarik.Edhe Ujkanoviqët e Baqicës së Tutinit janë kelmendas.
Vllazëria Jerebiqani janë Martinaj me prejardhje dhe janë të fisit Kelmendi.
Ajdinajt (Ajdinoviċi)- janë familje të ndryshme, të shumta dhe nga fiset e ndryshme si nga Shala, Kelmendi, Hoti etj.
Vëllazëria Muriqi janë po ashtu kelmendas nga prejardhja. Më të përhapur janë në trevat e Rozhajës: Llomnica e Epërme dhe e Poshtme,Pak ( Bač), Besnik, mandej në Peshter, në Qosaj (Cosović)dhe Braćak, gjegjësisht në Tutin, Vele Pole, Gnjillë, Shpilan të rrethit të Tutinit. Muriq ka edhe në Murinë të Plavës. Ka edhe shumë të përhapur nëpër fshatrat e rrethinës së Pazarit të Ri.Por, numër i madh i tyre gjendet në qytetin e Novi Pazarit.Shumë prej tyre i kanë ruajtur mbiemrat e vjetër por një numër i konsiderueshëm ikanë ndryshuar. Shumë prej tyre sot kanë marrë mbiemrat:Zekiq, Tahiroviq, Selimoviq, Selamnoviq, Ahmetoviq, Muqoviq Omeroviq, Dudiq, Ikiq etj.
Lajqi (Ljajiċi) janë kelmendas dhe me origjinë janë kryesisht nga treva e Rugovës të cilët janë vendosur në vendbanimet Pepaj (Pepić), Joshanicë, Duganjivë, Posutanë, Malevicë, Mali Shtupal, Drelaj, Buxhov(Bandzov), Pllunci. Në Sanxhak ata shtrihen nga Rozhaja deri në malet e Golisë. Përhapja më e madhe e tyre është në Peshter dhe Duga Polanë. Shumë nga ta kanë ndryshuar mbiemrat dhe me kalimin e kohës janë shpërngulur dhe janë vendosur në Pazarin e Ri. Ndër ta njihet Adempashë Lajqi nga mesi i shek XIX.
Kelmendas janë edheHamidoviqët, (Hamidovići),të cilët i kanë banuar vendbanimet: Qukotë, Prush (Pruzanj), Delimexhë, Melajë të Tutinit. Hamidoviqët dikur janë quajtur Cakoviq. Banorët më të vjetër janë në vendbanimin Melaje. Hamidoviqët e fshatit Smolucë të Tutinit janë të fisit Shalë .
Murteziqëtjanë të fisit Hoti dhe jetojnë në Krushevë afër Novi Pazarit. Edhe këta deri vonë kanë qenë pjesëtarë të fesë katolike. Pas vitit 1950 gjashtë familje janë vendosur në Novi Pazar.
Ganiqët (Ganići) Janë me prejardhje nga fisi Kuç. Në Rozhajë ndahen në: Fetahoviqë, Beqiragaj, Ganiqë, Kardoviqë, Qollaku (Qolakoviq) dhe Haxhixh. Personalitetete njohura të Ganiqëve kanë qenë: Murat-aga, Hamid-beg (kajmakama) dhe Hemed-efendia (deputet në parlamentin turk në vitin 1910).Disa familje të Ganiqëve janë shpërngulur nga Rozhaja në drejtim të Tutinit, Sebeqevës dhe Pazarittë Ri. Ka pasur Vëllazëri të fisit Kuç nga të dy religjionet. Zukorliqët kanë qenë katolik të fisit Kuç.
Cërnishaninët e sotshëm janë nga fisi Hoti të cilët janë vendosur në Cërnish në Peshterin e Ulët dhe deri vonë kanë qenë katolik. Sipas disa gojëdhënave ata kanë qenë tre vëllezër: Meta, Aliqki dhe Buli dhe nga ta janë krijuar vëllazëritë:Metiqët, Aliqkoviqët dhe Bulliqët, të cilët me kalimin e kohës janë islamizuar. Nga viti 1908 kanë filluar të shpërngulen drejt Novi Pazarit ku e kanë marrë emrin Cërnishanin por disa e kanë ndryshuar edhe në Mujoviq.
Cilerxhiqët (Cilerdzići) janë të fisit Shkrel dhe shtrihen në Rrafshnaltën e Peshterit dhe rreth Novi Pazarit. Disa prej tyre shumë herët kanë zbritur në Novi Pazar.
Vllazëria e Vejselëve (Vejseloviqi) është shumë e përhapur dhe nuk janë të gjithë në lidhje gjaku. Ata të Dubovës dhe Kovaqit të Tutinit janë të fisit Hoti. Vejselët e Bllacës janë të fisit Shalë, ndërsa ta të Rasnës dhe Kameshnicës së Sjenicës janë me prejardhje nga fisi Kelmend.
Muminajt-Muminoviqët (Muminovići),janë me prejardhje nga fiset e ndryshme, si, Hoti,Kuçi,Shala etj., të përhapur nëpër vendbanimet e fshatrave të rrethit të Tutinit.

Këta ishin vetëm një numër i vogël i mbiemrave -antrponimevetë vëllazërive (familjeve) të shumta, të përhapur me shekuj në vendbanimet e Sanxhakut. Nuk është e mundur të paraqiten të gjithë mbiemrat dhe vëllazëritë në një shkrim të shkurtër për lexuesit. Mbetët për të ardhmen që të punohet në këtë drejtim në një botim më të gjerë.

Do te ishte me vend qe e njejta vale te perfshinte te gjithe territotret Shqipfolese qe te vetpastrohemi nga mbiemra qe nuk paraqesin realitetin genetik dhe jane pasoje e deformimeve kohore.

Keshtu si po zhvillohen ngjarjet atje nuk eshte larg qe situata te eskaloj dhe te vie deri te ndonje konflikt i armatosur. Ne nje tubim para disa ditesh, me duket se ishte ceremoni varrimi, u shfaqen rreth 100 persona me uniforme ushtarake.
Megjithate uniformat ishin te ngjajshme me ato te divizionit Hanxhar, te luftes se dyte boterore, qe do te thote se momentalisht banoret e Sanxhakut me shume ndjehen te lidhur me muslimanet e Bosnjes se me ne shqiptaret.

Divizionin Hanxhar e perbenin kryesisht shqiptaret dhe karakterizohej me plisa ngjyre hiri.

Po këta a po heqin prapashtesat thjesht për të mos u dukur serbë por boshnjakë, apo për të thënë që janë shqiptarë? Se në kanale të tjera mediatike kam lexuar që këta thonë që janë boshnjakë e prandaj po i heqin prapashtesat serbe. A ka qenë dikush atje apo a kemi ndonjë nga Sanxhaku që të mund të na shpjegojë më mirë se ça po ndodh atje?

Në regjistrimin e popullatës të vitit 2002, në Pazar të Ri vetëm 129 veta janë deklarue me kombësi shqiptare (dmth 0,15%).
Në Sjenicë gjatë të njajtit regjistrim (2002) janë deklarue me kombësi shqiptare vetëm 11 veta (dmth 0,04%).
Këta të dhana i jep qeveria serbe për të cilën mund të kemi dhe dyshime

Shqiptaret e perbenin divizionin SS Skanderbeg, Socio. Divizioni Hanxhar ishte i perbere kryesisht prej muslimaneve te Bosnjes dhe ne koke mbanin fes, jo plis.

Boshnjaket nuk jane race luftarake Rex dhe divizioni SS Skanderbeg nuk ka te beje pune fare ketu.

Ajka e divizionit Handzar ishin shqiptaret qe vinin nga te gjitha trojet tona - FYROm; Kosove; Sanxhak etj. Ata dalloheshin me plis ngjyre hiri dhe ishin rekrutuar nga Rudi Somerer, nje oficer i larte gjerman, per aftesite e tyre luftarake. Ketu shqiptaret u kane dal hak shkijeve - histori qe e kam degjuar edhe nga vete shoku i Rudi Somererit si dhe nga shume shqiptare, baballaret e te cileve kane luftuar ne kete divizion. Divizioni Skanderbeg ne te kunderten ishte projekt afatshkurte dhe qe nuk pati efektin e deshiruar.

Eshte nje histori e lavdishme por pak e perfolur Rex.

Interesante Socio. Nuk kisha degju per ndonje prezence, e aq me pak dominim, te shqiptareve ne radhet e divizionit Hanxhar.

Avdo Megjedoviçi, ose shqiptarësia e tij e mohuar

Nga Salih Mehmeti - 25 Nëntor, 2017, 4:21

Debati i madh nëse epika kreshnike ishte në zanafillë shqiptare apo sllave prej kohësh është përshkallëzuar edhe në debat mbi përkatësinë e rapsodëve e lahutarëve të ndryshëm në rajonet kufitare mes botës shqiptare dhe asaj sllave.

Një nga lahutarët më në zë në këto rajone ishte edhe Avdo Megjedoviçi (1875-1953), shkruan Konica.al.

Në shumicën e biografive, ai përshkruhet si boshnjak i lindur në qytetin e Bjello Poljes (sot veriu i Malit të Zi).

Derisa homerologët nga Universiteti i Harvardit, Milman Parry dhe Albert Lord po përpiqeshin të kuptonin sesi funksiononte tradita lashtësore epike e Homerit, ata do t’i kushtonin rëndësi të veçantë të kënduarit epik në Bosnjë, Sanxhak, Mal të Zi dhe në veri të Shqipërisë.



Me kërkesë të Albert Lord-it, në vitet ’30, lahutari Megjedoviç do të performonte një këngë me gjatësi thuajse të njëjtë me Iliadën (15,690 vargje), e cila më pas do të regjistrohej në format audio dhe në të shkruar. Është fjala për këngën «Martesa e djalit të Smajl agës», e cila gjendet në koleksionin e Parry-t.

Po kush ishte Avdoja?

Në shënimet e tij Parry mësoi se ky lahutar kishte mësuar të këndonte nga i ati kur i kishte 20 vjet.

Ai thoshte se familja e tij kishte ardhur në Bosnjë para 200 vitesh.

Në këngët e tij kishte disa fjalë të cilat mbledhësi nuk kishte aritur t’i kuptonte dhe në shënime e kishte shkruar lapsus lingua ose lapsus calami.

Këto pjesë ishin kënduar në gjuhën shqipe. Gjatë bisedës Avdo kishte thënë: «nuk di si ta them në këtë gjuhë!» që do të thotë se edhe pse Avdo e fliste serbishten, kishte fjalë të cilat ai nuk dinte si ti shprehte pasi që serbishtja nuk ishte gjuha tij amtare.

Për të gjitha këto fjalë shqipe, që ishin shënuar si të «panjohura» për koleksionuesin e tyre, ishte kërkuar ndihma e Qamil Sijariçit për t’i përkthyer në serbisht. /konica.al/

Salih Mehmeti | Konica.al

http://konica.al/2017/11/avdo-megjedovici-ose-shqiptaresia-e-tij-e-mohuar/

Rozhaja gjithnjë e më pak me Shqiptarë



Një numër i madh i familjeve shqiptare nga Malësia e Rozhajës sot jeton në Turqi dhe komunikimin me atdhe e njohin vetëm të moshuarit, kurse të rinjtë ndoshta e dinë vetëm se ku iu kanë lindur prindërit e tyre. Numri i vogël i nxënësve rrezikon mbylljen e të vetmes shkollë në gjuhën shqipe , që vepron sot në Dacaj, vatër kjo e diturisë qe me këmbëngulje tash 40 vjet po lufton me asimilimin.


Ali Daci

Sipas statistikës zyrtare të regjistrimit të popullsisë pas Luftës së Dytë Botërore, Komuna e Rozhajës i ka 26 vendbanime, ku është kryer regjistrimi i popullsisë. Në këtë statistikë disa vendbanime fshatare nuk janë të evidentuara si të veçanta, ani pse në këto fshatra ka jetuar e jeton edhe sot një numër i konsiderueshëm i popullatës shqiptare. Kjo më së shumti e godet Malësinë e Rozhajës, së cilës i hiqen paralagjet e qytetit Ibarci dhe Kodra e Boxhovit. Në komunë e Rozhajës shqiptarët jetojnë në vendbanime,si: Dacaj, Bukel i Sipërm, Bukel i Poshtëm, Husaj, Peshkaj, Boxhov,Besnik, Baq, Jabllanice, Ballotiq, Bisheve, Pluncaj dhe Bralaj (Kolenë) etj.



Sipas statistikës zyrtare të regjistrimit të popullatës, në vitin 1948 qyteti i Rozhajës kishte 1464 banor,ndërsa Bashkësia Lokale e Dacajve, si qendër e Malësisë së Rozhajës, ku gravitonin fshatrat Dacaj, Bukel i Sipërm, Bukel i Poshtëm,Husaj Peshkaj , pa Boxhovin që sot është vendbanim i kësaj Bashkësie Lokale,numëronte 370 shqiptarë, kurse në Boxhov, që trajtohet si vendbanim i veçantë në statistikën zyrtare kishte 73 shqiptarë, ndërkaq Plluncajt numëronin 192 banorë. Statistika e regjistrimit e vitit 1953 konstaton se në BL në Dacaj janë regjistruar 357 banor,ose 13 më pak se në statistikën e regjistrimit të vitit 1948, çka flet për një shifër të pazakonshme të numrit të shtimit të popullatës. Më 1953 në Boxhov popullata shtohet për 5 anëtarë, kurse në Plluncaj evidentohen 216 banorë.

Politika e egër komuniste ndaj shqiptareve te këtushëm fillon qe te zbatohet me mbylljen e shkollës shqipe dhe pastaj dëbimet dhe emigrimet. Nga viti 1953 deri në vitin 1961 nga Dacajt do të nisen të mërguarit e parë për në Turqi,emigrim ky masiv dhe familjar, e shënohen edhe emigrime individuale për në Shqipëri,ku kufirin do ta kalojnë 4 të rinjë,të cilët me familjet e krijuara atje edhe sot jetojnë në Shqipëri. Një i ri nga Bukeli i Poshtëm do të migroj në Kanada. Në regjistrimin e vitit 1961 Dacaj dhe fshatrat që gravitojnë në BL do të numërojnë 425 banorë. Boxhovi,fshat ky rrezë bjeshkës së Dromodolit dhe nën shkrepat e Hajlës, do të numërojë 111 banorë. Dekada e vitit 61-71 do të jetë fatale për Malësin e Rozhajës,sa i përket numrit të popullsisë, gjatë kësaj përiudhe kohore do të shpërngulen shumë familje të Dacajve, Bukeli të Sipërm, Peshkajve e fshatrave tjera për në Maqedoni dhe më vonë për në Turqi. Statistika e vitit 1971 shënon rënien e popullatës nga 425 në 319 banor,ndërsa Boxhovi kishte 129 banorë, kurse Plluncajt nga 242 , sa kishte të regjistruar në vitin 1961, pas një dekade do të evidentohen vetëm 186. Gjithnje duke ju referuar statistikës zyrtare mësojmë se në regjistrimin e vitit 1981 në BL të Dacajve u regjistruan 326 shqiptarë. kurse në Boxhov popullata shtohet vetëm për një banor në një dekadë,që është absurd i kohës. Në statistikën zyrtare të vitit 1991,në Dacaj u regjistruan 332 banor, në Plluncaj 104 shqiptarë,ku pas imponimit te nacionalitetit jugosllav vjen deri tek zvogëlimi i numrit te shqiptareve, frike kjo e imponuar nga regjimi komunist si rezultat i presionit mbi shqiptaret e Rozhajes. Ata qe deklaroheshin boshnjak apo jugosllave, ishin me afër punës dhe gëzonin respekt tek komunistet e tek partia qe kishte krijuar shtetin jugosllave ne demin e shqiptareve te cilët i kishte ndarë ne 5 shtete jugosllave. Ky “vetedeklarimi” se cilit nacionalitet i takon doli që popullata shqiptare e Rozhajës të deklarohet edhe ne ato vendbanime ku është asimiluar, kështu që në 13 lokalitete ku ata banojnë ,u deklaruan si pjesëtarë të kombit shqiptarë, gjë që deri në këtë vit , kur u shënua edhe rënia definitive e monizmit, shënoi kthesa edhe në vetë deklarim të lirë për përkatësi kombëtare. Në vitin 1991 në Boxhov u regjistruan vetëm 34 banorë,kurse ne Kolenë u regjistruan vetëm 36 shqiptarë, e pati raste kur në një fshat u regjistrua vetëm një shqiptar. Këtu më së miri shihen lëvizja, migrimi e shpërngulja e popullatës shqiptare nga kjo trevë, përgjatë dekadave të tëra.



Pasojat e emigrimit të jashtëm, por edhe të atij të brendshëm, flasin qartë për praninë e shqiptarëve në këto anë dhe shtypjes së tyre nga ana e pushtetit ne anën tjetër. Asimilimi, kryesisht në myslimanë,ka bërë që sot në Rozhajë të jetoj një numër i vogël i shqiptarëve që flasin gjuhën shqipe dhe ruajnë traditën shqiptare. Një numër i madh i fshatrave shqiptare ,siç janë:Besniku, Baça, Jabllanica, Ballotiqi e shumë fshatra të tjera , në statistikat e regjistrimit janë të shënuar si mysliman,kanë humbur monumentin më të shenjtë të kombit,gjuhën shqipe,dhe kanë përqafuar gjuhen sllave. Duke ju referuar statistikës së regjistrimit të popullsisë në vitin 1991 shohim se Rozhaja numëronte me rrethin vetëm 900 shqiptarë .Nga viti 1999 e deri më sot nga Malësia e Rozhajës kanë migruar shumë familje shqiptare .Popullata vendase është përgjysmuar dhe fshatra të tëra janë shkretuar. Të rinjtë, duke mos parë perspektivë për një jetë dinjitoze në vend të vet,si dhe në mungesë të arsimit të mesëm dhe të lartë në gjuhën amtare, papunësia e madhe dhe rrethanat e dramat politike e ushtarake që u zhvilluan në këtë mes ,kanë bërë që sot në Boxhov e Husaj e Peshkaj mos të dimëroj asnjë shqiptar dhe një numër i vogël i familjeve të veroj aty. Popullata e Bukelit të Sipërm sot është e përgjysmuar, ndërsa në Bukelin e Poshtëm jetojnë vetëm 4 familje.

Duhet përkujtuar se një numër i madh i familjeve shqiptare nga kjo trevë sot jeton në Turqi dhe komunikimin me atdhe e njohin vetëm të moshuarit, kurse të rinjtë ndoshta e dinë vetëm atë se ku u kanë lind prindërit tyre. Këto shpërngulje,që përbejnë bërthamën e plagës së pashërueshme shqiptare po shkreterojnë trevën e Malësisë së Rozhajës dhe po rrezikojnë mbylljen e shkollës shqipe që vepron në Dacaj. Numri i përgjysmuar i popullatës dëmton trupin zgjedhor dhe ulë elektoratin e partive shqipatre. Shpopullimi dhe braktisja e vatrave stërgjyshore shkretëron dhe varfëron shqiptarët e Rozhajës, që janë këmbëngulës për të qëndruar në trojet e tyre.

Ali Daci : Gjendja në Rozhajë me rrethinë para e pas demonstratave të vitit 1968, Konferenca shkencore , Demostratat e viti 1968, Prishtinë 24-25 nëntor 2008.

Shqiptarët e Sanxhakut kërkojn kthimin te rrënjët, identiteti, kultura dhe tradita e të parve t’vet!

Amina Nuraj nga Gucia,jeton në Pazar të Sangjakut dhe studion tɾafikun rrugor në Tutin,studentja me arritje te larta arsimore gjithashtu ka një dëshirë të flaktë dhe një këmbëngulje për të drejta më të mëdha,apo edhe për një bashkim kombëtar,pasi që me shekuj shqiptarët e mbetur jasht kufinjëve të shtetit amë vuajtën nga padrejtësit baɾbaɾe gjer në asimilimin të nje pjese te madhe të popullit si në Sangjak,Maqedoni,Mal të Zi,Serrbi e Greqi,prandaj lusim instancat shtetrore të Kosovës dhe Shqiprisë për më shum mbështetje diplomatike,që të mund të arrihen të drejtat e plota për shqiptarët e kësaj ane..!

Nëse nuk na ofrohet ndihma e gjithanshme prej Kosovës dhe Shqipërisë, ne nuk mund të bëjmë aq shumë të vetëm, thekson Amina Nuraj,studente e shkëlqyeshme e tɾafikut rrugor nga Tutini. Rinia ka filluar të zgjohet dhe gjithnjë e më shumë i kërkon rrënjët e vërteta etnike, ekspozohen me flamurin kombëtar shqiptar, madje ka raste edhe të fëmijëve të mitur. Nuk kam unë kundër asgjë ndaj njerëzve që janë boshnjak të vërtetë, por kam kundër atyre që janë Shqiptarë, por të asimiliuaɾ në Boshnjak, dhe janë më Boshnjak të mëdhenj se ata të Bosnjës! Më e lumtur u ndjeva kur babai im ma tregoj foton e profesorit tim të dikurshëm nga shkolla fillore, i cili , sic tha babai im, ka qajtur nga gëzimi që kisha pasur sukses dhe i cili i ka thënë babait tim , që: “Tash me krenari mund të them që jam Shqiptar, pasi tash e kemi dikë që e cau akullin!”

Revista Drini për herën e dytë brenda të thuash dy vitesh e interviston Amina Nuraj-n (Nurovic) nga Novi Pazeri. Herën e parë ajo ishte një e re 19 vjecare, që befasonte për pjekurinë e saj të parakohshme; që befasonte me kulturën e saj dhe me lajmin e lumtur të jetës së saj kur e kishte kuptuar se i përkiste një populli tjetër,lajm që me mburrje dhe befasi ia kumtonte publikut, opinionit të gjerë shqiptar e joshqiptar,kur tregonte me mallëngjim dhe krenari se ishte Shqiptare nga ana e babait dhe nënës, nga gjyshi e gjyshja, me rrënjë shqiptare denbabaden.

Pas pothuaj dy vitesh Amina Nuraj ka shkuar përpara: Eshtë studente e shkëlqyeshme e Trafikut Rrugor në Tutin të Sanxhakut (pjesa nën Serbi), ka krijuar miqësi të reja gjithandej duke rënë “në sy” edhe të shtetit Shqiptar i cili përmes Presidentit Ilir Meta e ftoj në kremten e ditës së Flamurit kombëtar Shqiptar dhe të shtetit shqiptar më 28 Nëntor 2018.

Megjithëse nuk ka pasur ndonjë takim e bisedë të vecantë me Presidentin Ilir Meta apo Kryeministrin Edi Rama, Amina Nuraj i mbanë si “trofe” të triumfit për përpjekjet e saj fotografitë e përbashkëta me Ilir Metën dhe Edi Ramën.

Revista Drini: Si e vlerëson situatën në Sanxhak Amina Nuraj, (Nurovic), studente e tɾafikut rrugor nga Tutini? A vëreht ndonjë përmirësim i gjendjes së të drejtave e lirive njerëzore dhe nacionale të banorëve të atij regjioni, i cili qëkur është i ndarë në dy ish-republika jugosllave, tashmë në shtetin e Serbisë dhe Malit të Zi?

*Amina Nuraj: Situata në Sanxhak është përmirësuar pak , pasi që populli ka filluar të interesohet më shumë për prejardhjen e vet.

Revista Drini: Nga këndvështrimi i të dɾejtaʋe njerëzore e naciȯnale të sanxhakasve, vërehet që personat si ti, e të ngjashëm në përpjekje me ty, kan marrë përpkrahje të madhe dhe janë tɾimȅɾuaɾ prej popullit të tyre, nga shqiptarët gjithandej; përderisa vazhdon të jetë i pranishëm realiteti i hidhur se popullata shqiptare e Sanxhakut mbetët e asimiluaɾ gjuhësisht, pra e “boshnjakizuar” me kohë , gjë që, sikur që mund të vërehet nuk ka “aq zogj të hareshëm” që i këndojnë “këngët e tyre”, sic i këndonin dikur atje?

A ka ndonjë ndryshim thelbësor , kur të kihet parasysh që Serbia nuk i lejon ata njerëz që t’i kthehen të kaluarës së tyre, meqenëse kan investuar gjatë e shumë që ata banorë ta harrojnë gjuhën e vet,traditat e veta,kulturën e vet, që të sllavizohen-të “boshnjakizohen”, pra që të krenohen me Turqinë e me gjtihcka tjetër, përpos me origjinën e vet Shqiptare?

*Amina Nuraj: Mua fuɋinȅ më të madhe për të qëndruar ma jep populli im si në Kosovë, Shqipëri dhe në mërgatë; fuɋinȅ më të madhe po ashtu ma jep ɠjaku im që nuk më lejon që të ndalem , por më nxitë që të besoj në atë se një ditë do t’ia dal në qëllimin tim, që një ditë ta kthejmë popullin e Sanxhakut kah përkatësia e njëmendt naciȯnale e tij.

Revista Drini: Me një rast na keni thënë që “fëmijët e Sanxhakut e kan eliminue fɾikȅn nga Serbija, shumë të tillë me krenari fotografohen dhe ekspozohen me flamuj shqiptar , që deri dje nuk kan ɠuxuaɾ ta bënin, shumë prej tyre janë ofruar dhe e pranojnë prejardhjen shqiptare që me krenari e shfaqin publikisht…” Vallë a vetëm fëmijët janë “zgjuar” dhe i kërkojnë rrënjët e veta familjare-kombëtare, e jo prindërit e tyre?

*Amina Nuraj: Ȧsimilimi në Sanxhak e ka barë atë që e ka bërë, por ende ka fëmijë shqiptarë në Sanxhak që me krenari thonë kush janë e cka janë, në mes të cilëve është Armin Shkreli (Škrijelj) që me krenari e puthë flamurin kombëtar shqiptar, por edhe fëmijë si voglushja S.H. , që i ka vetëm 12 vjet, por sipas gjasëve është një Une Amine e dytë këtu sa i përket patɾiȯtiȥmit, e të mos e harrojmë këtu është Meris Koca (Numanovic), dhe të rinj të tjerë prej Sanxhakut.

Fëmijët e Sanxhakut i janë fɾikȅsuaɾ Serbisë dhe ɾeaɠimeʋe të saj, por kur une për herën e parë e kam ngritur flamurin Shqiptar në Sanxhak (që më herët ka ɠuxuaɾ ta ngriste vetëm Aqif Blyta), une me këtë kam qenë nismëtarja që të shmanget fɾika prej Serbisë tek fëmijët e Sanxhakut , ndërsa tash fëmijët e Sanxhakut me krenari e pa frikë fotografohen me flamurin tonë kombëtar në Sanxhak.

Në raport me prindërit tanë mund të them që ata, sikurse të gjithë prindërit, fɾikȅsȯhen për ne, pasi megjithatë jetojmë këtu ku jetojmë dhe të gjithë ata përpiqen disi të na kthejnë prej kësaj , pasi mendojnë që Serbija do të jetë më e butë ndaj nesh nëse deklarohemi si boshnjak!

Revista Drini: Kush ishte me ty gjat kësaj kohe?

Amina Nuraj: Gjat gjithë kësaj kohe pran më ka qëndruar Bashkim Pushkȯlli, Dika Adnan, Skender Hasangjekaj, Profesor Ismet Azizi, Bajram Kabashi, Guximtar Labënishti dhe Berat Cocaj.

Revista Drini: Ishit e ftuar në Shqipëri më rastin e festës kombëtare e ditës së flamurit kombëtar shqiptar, më 28 Nëntor 2017, datë që e përkujton ditën e clirimit të vendit nga Peɾandȯɾia Osmane. E kam vërejtur që e bartë një foto me Presidentin e Shqipërisë, Ilir Meta, pastaj me Kryeministrin Edi Rama…Kam përshtypjen që dëshiron ta bësh publik e t’i japësh jehonë gëzimit tënd, triumfit tënd që e shfaqë.

A kishe mundësi të bisedoje , apo vetëm u fotografove me ta?

Amina Nuraj: Vet ftesën e marrë nga ana e Presidentit të Republikës së Shqipërisë Ilir Meta që të isha e pranishme në kremtimin e asaj date e dite të lavdishme të historisë së kombit tonë, e shikoj si një fitore timen , pasi me këtë u kam treguar të gjithëve hapur e publikisht se kjo që e bëjë nuk e bëj për hajgare , por është qëllim e synim imi serioz , pasi kombi im ka treguar nderim të tillë ndaj meje sa që më ka ftuar edhe në Ditën e Pavarësisë së vendit tonë. Për fat të keq nuk kam pasur rast të flisja me ta për pɾȯblemet në Sanxhak, por shpresoj që do të ketë rast për këtë.

Revista Drini: Si të kan pranuar njerëzit kur u ktheve nga Shqipëria, ku ishe e ftuar në kremtimin e Ditës së Pavarësisë së vendit, duke e pasur parasysh se njerëzit vazhdojnë të fɾikȅsȯhen atje dhe që edhe sot e kësaj dite provojnë që ta fshehin prejardhjen e vërtetë etnike? A ke pasur ndonjë pɾȯblem meqenëse je e para që qartë e zëshëm the që je Shqiptare e që krenohesh me prejardhjen tënde etnike?

Amina Nuraj: Kur e kam marrë ftesën dhe kam thënë që më ka ftuar Presidenti i shtetit tim në kremtimin e pavarësisë së vendit tonë, askush nuk më ka besuar , ishin shumë mosbesues, pasi une jam e para pas 73 vitesh që e marrë ftesën e tillë. Njerëzit në Sanxhak pas kthimit tim prej Shqipërisë më kan uruar, madje edhe ata që në një mënyrë më kan përqeshur për angazhimet e mija e disa , madje, e pranuan që janë Shqiptarë e që nuk kan asgjë Boshnjake në veten e tyre.

Më e lumtur u ndjeva kur babai im ma tregoj foton e profesorit tim të dikurshëm nga shkolla fillore, i cili , sic tha babai im, ka qajtur nga gëzimi që kisha pasur sukses dhe i cili i ka thënë babait tim , që: “Tash me krenari mund të them që jam Shqiptar,pasi tash e kemi dikë që e cau akullin!”

Revista Drini: A ke pasur dhe a ke pɾȯbleme pas deklarimit tënd të thuash publikisht para të gjithëve që je Shqiptare? Si të shikojnë organet e rendit, pavarësisht që ajo që e ke bërë hyn në kuadrin e të drejtave njerëzore e qytetare, të drejta që i mbronë,gjithashtu, Kushtetuta e Republikës së Serbisë?

Amina Nuraj: Jo, nuk kam pasë asnjë pɾȯblem, pasi të gjithë ata që i dijnë zakonet e vendit,- në të cilin fatkeɋȅsisht jetoj, e dijnë që nuk ɠuxȯjnȅ të më shkaktȯjnȅ ndonjë pɾȯblem , pasi kjo është e drejta ime etnike si Shqiptare.

Revista Drini: Pyetje konkrete: Pasi është fakt historik që njerëzit e Sanxhakut në shumicë kan prejardhje Shqiptare , por që janë vetëm të asimiluaɾ gjuhësisht, në anën tjetër, të njejtit botërisht janë deklaruar si “boshnjak”, duke menduar të ikin prej frikës së ɾepɾesiȯnit të vazhdueshëm gjat këtyre më shumë se 100 vite… Si duket për një njeri të thjeshtë ardhmëria,duke i pasur parasysh dilemat: Prejardhjen Shqiptare dhe deklarimin e ashtuquajtur pragmatik, si “boshnjak”?

Amina Nuraj: Arsyeja për shkak të së cilës kan vepruar ashtu, është arsyeja e quajtur: Fɾikȅ nga Serbija, fɾikȅ nga e kaluara e hidhur në raport me Serbinë, frikë nga ngjarjet luftaɾake të së kaluarës së hershme, pasi kan menduar që Serbija nuk do t’u bëje asgjë ,nëse deklarohen si boshnjak?!…

Revista Drini: Për fat të keɋ duhet ta pranojmë të vërtetën e hidhur se banorë të Sanxhakut të shpȅɾnɠuluɾ në Kosovë në periudha të ndryshme të historisë më të re, pavarësisht që kan prejardhje Shqiptare dhe mbiemra Shqiptar si Daci (Dacic), Muriqi (Muric), Rugova (Rugovac), Kuqi (Kuc) etj., në shtetin e ri të Kosovës ende deklarohen si boshnjak , kurse ti këtu në Novi Pazar hapur thua që je Shqiptare…Si e shikojnë pazarasit “rrugën tënde”, meqenëse ti tash je një vajzë mjaft e njohur , përderisa edhe ata ,njejt si ti, kan prejardhje Shqiptare?

Amina Nuraj: Për fat të keɋ ka familje që turpȅɾȯhen me prejardhjen e vet kombëtare por kjo është e gjitha pasojë e Jugosllavisë së vjetër , që e ka pɾishȅ imazhin e Shqiptarëve, jo vetëm tek shqiptarët këtu që u sllavizuan gjuhësisht pastaj, por edhe në hapësirën e ish-Jugosllavisë dhe në botë! Për të gjithë është e cuditshme e gjithë kjo, kuptohet, por une jam e vetmja që i kam mbledhë fȯɾcat shpirtërore dhe që kam mjaft ɠuxim që të gjithëve t’ua them të vërtetën cfarëdo që të jetë ajo.

Si kudo në botë, edhe në Sanxhak ka të tillë që e respektojnë atë që e bëje une, por gjithashtu ka edhe të tjerë që nuk pajtohen me këtë që une e flas, e për c’gjë kuptohet që kam dȅshmi e fakte për të folur.

Revista Drini: Dihet që je studente e shkëlqyeshme e Ƭɾafikut Rrugor në Tutin dhe që je e respektuara atje nga të rinjt. Megjithatë, përkundër angazhimit në studime, e vërej që nuk rresht t’i kërkosh gjurmët historike, traditat, doket e zakonet popullore të mbytura nga dhuna pushtuese, rrënjët Shqiptare të Sanxhakut, dhe që i shkruan disa tekste historike, në frymën letrare? Cka je duke punuar konkretisht Amina Nuraj?

Amina Nuraj: Po, une shkruaj poezi për Atdheun tim, ndërsa para tre ditësh e kam përfunduar skriptin për luftȅn në Sanxhak, ku flitet për ekȥekutimet e Aqif Blytës dhe Ahmet Dacit , dhe asimilimit e mëhershëm të Sanxhakut. Do të ishte mirë sikur dikush të interesohej të bënim film në atë temë, pasi do të ishte më lehtë për mua dhe kështu do t’i tregohej botës se cfarë ɠjenȯcidi(asimilimi) kan bërë ndaj popullit shqiptar të Sanxhakut në atë kohë.

Revista Drini: Ftohesh në tubime të ndrysme kulturore e historike në Kosovë e gjetiu, por ende nuk kam dëgjuar që keni filluar të keni tubime të tilla në Sanxhak, ku shkencëtarët, historianët etj., bashkohen për të këmbyer mendime e shqyrtime të cështjeve historike për luftȅn për ta mbarojtur Sanxhakun dikur; për rolin e Aqif Blytës dhe heɾȯnjȅve të tjerë të atij regjioni si dhe për ndihmën e pakursyer të vëllezërve nga Kosova, pavarësisht përkatësisë religjioze të tyre?

Amina Nuraj: Po, por e dini si është situata në Sanxhak? Edhe po të organizoheshin tubime të tilla , heɾȯnjt Shqiptar do t’i quajnë “boshnjak”! Nuk kam kundëɾ une asgjë ndaj njerëzve që janë boshnjak të vërtetë, por kam kundër atyre që janë Shqiptarë, por të asimiluaɾ në Boshnjak, dhe janë më Boshnjak të mëdhenj se ata të Bosnjës!

Revista Drini: Cka do të kishe dëshirë të thoje e që nuk kishe mundësi ta thoje në intervistën e parë para pothuaj dy vitesh? Cka ka ndryshuar tjetër në kuptimin e mirë të fjalës?

Amina Nuraj: Do të dëshiroja që me këtë rast ta lus diplomacinë shqiptare që të aktivizohen rreth cështjes së rikthimit tek vetja e mohuar e Shqiptarëve të Sanxhakut, të na ndihmojnë në ndonjë mënyrë.

Sic thash në fillim, ka ndryshuar shumëcka për të mirë , pasi të rinjtë e Sanxhakut kan filluar të mendojnë për origjinën e vet të vërtetë, të krenohen me simbolet e veta kombëtare, me flamurin e kombit,dhe me shqiptarët në përgjithësi , por populli ynë duhet ta kuptoj se pa ndihmën e diplomacisë Shqiptare; pa ndihmën e institucioneve arsimore të Kosovës e Shqipërisë, të instituteve të ndryshme shkencore, të Akademive Shkencore, etj., nuk mund të bëhet aq shumë.

Intervistë e re me Tarik Zahitoviq, shqiptar nga Sanxhak

Amina Nuraj:
Kush është Tarik Zahitoviq?
Tarik Zahitoviq:
Une jam Tarik,jetoj në Pazari i Ri, jam 22. vjeç, kam mbaruar shkollën e mesme ekonomike. Flas boshnjakisht dhe pak gjermanisht, bëj tiktok dhe kam një sallon flokësh në Vjenë.
Amina Nuraj:
Kur keni filluar të ndiheni shqiptar dhe kush ju ndihmoi në atë rrugë historike?
Tarik Zahitoviq:
Që në moshën 14-vjeçare u ndjeva si shqiptar dhe gjatë rrugës  babi më tha se kemi ardhur nga fisi i shqiptarëve SHALA.
Amina Nuraj:
Në familjen tuaj je i vetmi që ndiheni si shqiptar apo ka anëtarë të tjerë në familjen tuaj?
Tarik Zahitoviq:
Është ende e vështirë për të gjithë të mendojnë se për shkak se politika e ka bërë punën e saj, para së gjithash duhet të kemi gjuhën shqipe në shkollë sepse kjo do të na ndihmonte me kthimin kombin Shqiptar n Sanxhak.
Amina Nuraj:
Çfarë përfaqëson Kosova dhe Shqipëria për ty?
Tarik Zahitoviq:
Për mua Republika e Kosovës dhe Shqipëria përfaqësojnë një lidhje gjaku dhe të pathyeshme.
Amina Nuraj:
A shihni Sanxhakun si pjesë të Republikës së Kosovës dhe Shqipërisë apo si pjesë të Serbisë?
Tarik Zahitoviq:
Sanxhakun e shoh vetëm si pjesë të nënës Shqiperis.
Amina Nuraj:
A e dini kush ishte Shaban Poluzha?
Tarik Zahitoviq:
Shaban Poluzha është një hero për mua dhe një njeri për të cilin kam lexuar shumë. Unë pata fatin të takoj djalin e motrës së tij në Vjenë dhe jam në lidhjen të mira me të.
Amina Nuraj:
A do të donte që Sanxhaku të kthehej të nënën e tij Shqipëri apo të qëndronte aty ku është tani?
Tarik Zahitoviq:
Dëshira ime është që Sanxhaku të kthehet tek nënë e tij, Shqipëri.
Amina Nuraj:
Dhe në fundi, si ndihet të jesh shqiptar në Sanxhak?
Tarik Zahitoviq:
Është ndjenjë e bukur sepse e di që e ke mposhtur asimilimin serb dhe se mushkëritë e tua marrin frymë më lehtë,po eshte edhe frikshme sepse mbi krehes e ki nje shtet gjenocid. Rruga është e vështirë, por së bashku me ty do të fitojmë çdogje.

Intervista ime e re me Amar Shkrelin, djali 21 vjeqar nga Sanxhaku, fshati Uglla

AMINA NURAJ:-
Si është situata në Sanxhak nga këndvështrimi juaj, a janë zgjuar njerëzit nga ëndrra e quajtur asimilim?
AMAR SHKRIJELJ(SHKRELI):
-Mendoj se njerëzit në Sanxhak po ndërgjegjësohen dalëngadalë për rrënjët e tyre dhe se e vërteta e vërtetë po zbulohet gjithnjë e më shumë dhe njohja se kush ishin paraardhësit e tyre, e gjitha kjo falë jush dhe aktit tuaj heroik që keni filluar 11 vjet më parë.
AMINA NURAJ:
Ndihesh si shqiptar apo boshnjak?
​
AMAR SHKRIJELJ(SHKRELI)
Të parët e mi ishin shqiptarët, unë nuk mund të jem tjetër veçse një shqiptar, një shqiptar krenar!
AMINA NURAJ:
Kush tka mësuar historinë shqiptare? Sepse ne jemi të ndaluar nga shteti të mësojmë për historinë tonë, siç e din edhe vet.
AMAR SHKRIJELJ(SHKRELI)
Po, sigurisht, kjo është dhimbja jonë më e madhe sepse kështu na ndanë nga kombi ynë i vërtetë. Babai më ka mësuar, por kam kërkuar edhe në internet, në libra, aq sa kam mundur. Ka edhe foto të vjetra të gjyshërve dhe stërgjyshërve tanë, edhe mos mi lexu as nje liber nga ato foto mund të shihni kush ishim dhe çfarë jemi. Sepse plisin veq shqiptart e kan.
AMINA NURAJ:
Jeni i vetmi që ndiheni si shqiptar në familjen tuaj?
​
AMAR SHKRIJELJ(SHKRELI):
JO,krejt familja ime.
AMINA NURAJ:
Si është të jesh shqiptar në Sanxhak?
AMAR SHKRIJELJ(SHKRELI)
Të jesh shqiptar në Sanxhak është vërtet bukur, do të doja që më shumë prej tyre të krenohen me origjinën e tyre dhe të zbulojnë se kush janë dhe çfarë janë. Po ,fale teje jena shum gati sepse puna jote eshte diqka e veqant. Mos me ko ti ,nuk ishum as na.
AMINA NURAJ:
A dëshironi që Sanxhaku të kthehej atje ku ishte dikur (tek nënë Shqipëri) apo të qëndronte nën pushtimin serb?
AMAR SHKRIJELJ(SHKRELI)
Sigurisht që po! Por duhet shumë guxim dhe djersë. Cili fëmijë nuk do të donte të ishte bashkë me nënën e tij?
AMINA NURAJ:
Si ndihesh kur shihni flamurin tonë të bukur kuq e zi?
AMAR SHKRIJELJ(SHKRELI)
Shumë krenarë, është shumë bukur të shohësh flamurin tone kur fluturon nalt!
AMINA NURAJ:
Cilat janë dëshirat tuaja, do të dëshironit të studioni në Kosovë dhe të mësoni gjuhën e nënës suaj (shqipe)?
AMAR SHKRIJELJ(SHKRELI)
Sigurisht që do të doja të studioja dhe të mësoja gjuhën time, do të doja ta flisja atë si paraardhësit e mi, sidomos nëse do të kisha mundësi të bëja diçka të tillë. Sepse edhe 100 vjet me kalu,gjaku uj nuk bohet!
AMINA NURAJ:
Dhe së fundi, cka po mendoni kush e ka më shumë të drejtë, shqiptarët e Sanxhakut, apo serbët në Republikën e Kosovës?
AMAR SHKRIJELJ(SHKRELI)
Mendoj se serbët në Kosovë e kanë, sepse shumë shqiptarë në Sanxhak janë të kërcënuar në lidhje me deklarimin dhe zbulimin e identitetit të tyre të vërtetë. Sepse në pjesën veriore të Republikës së Kosovës ka flamuj serb, ndërsa fëmijët e Sanxhakut arrestohen për shkak të flamurit shqiptar.