Asklepi

ASKLEPI

Perëndi e shërimit. Ishte i biri i Apolonit (Diellit) dhe nimfës Koronida. Kjo e fundit ishte e bija e mbretit të lapitëve, Flegyasit. Kur po lahej në një liqen të Thesalisë Apoloni u dashurua në të.

Asklepi trashëgoi nga i ati ca aftësi për shërim, ndërsa artin e shërimit në tërësi e mësoi tek mësuesi i tij, kentauri Kuron (Kiron). Asklepit i kishte lëpirë veshët një gjarpër, duke i falur kështu diturinë e fshehtë rreth shërimit dhe ringjalljes. Asklepi ishte mjeku i Argonautëve në fushatën e tyre në Kolkidë.

Asklepi përveç shërimit, mori përsipër edhe ringjalljen e njerëzve. Kështu ai ringjalli Hipolitin, të birin e Theseut. Prandaj u vra nga Zeusi me rrufe. Për gjakmarrje Apolloni vrau kiklopët që ia kishin farkuar rrufenë Zeusit. Pas vdeljes Asklepi u vendos mes yjeve, ku si yllësi njihet me emrin Gjarpëmbajtësi (Ophiucus), dhe gjendet mes Shigjetarit dhe Bricjapit.

Në Romë Asklepi u quajt Eskulap, që është vetëm një emër i shtrembëruar. Emri i Asklepit lidhet me Skrapthin, një emër gjarpëri mitologjik në gjuhën shqipe.

SKRAPTH m. zool.
1. Gjarpër helmues me trup të hollë, me ngjyrë të verdhë në të kuqërremtë dhe me një njollë rrëzë fytit.

Asklepi paraqitej në art, herë si gjarpër e herë si një burrë i zhytur në mendime duke mbajtur një shkop rreth të cilit përdridhej një gjarpër.

Të bijtë e Asklepit, Makaoni dhe Podaliri ishin mjekë të Akejve në Luftën e Trojës. Makaoni mori pjesë në luftë me 30 anije dhe shëroi ndër të tjera Menelaun dhe Filoktetin.

Asklepi kishte pesë bija me perëndeshën Epiona: Hygieia, Iaso, Aceso, Aglea, Panacea, secila prej tyre me nga një rol në shërimin e njerëzve. Hygieia më e rëndësishmja prej tyre, ishte hyjneshë e shërimit dhe pastërtisë. Prej saj rrjedh fjala higjienë që përdoret sot në kuptimin e pastërtisë. "Hygieia" përdorej si përshëndetje nga pythagorjanët. Të njëjtit përdornin yllin pesëcepësh me shkronjat e emrit të saj si simbol mistik.

Në faltoret e Asklepit, njerëzit kryenin inkubacionin: flinin gjatë natës dhe nga ëndërrat që ua shfaqte Asklepi, u tregonte mënyrën e shërimit të sëmundjes. Mjekët që adhuronin Asklepin quheshin "Shëruesit e Asklepit".

Sipas besimeve fetare pellazgjike, Asklepi u rimishërua tek gjarpëri Glykon në shek. II të e.s. Ky ishte një ndër kultet më të suksesshme pellazgjike, pasiqë u përhap shumë shpejt në mbarë trevën pellazgjike. Profeti i këtij kulti Aleksandri i Abonotikut (105-170 e.s.) i cili ishte me prejardhje thrake (paphlagonian), e profetizoi rimishërimin e Asklepit, perëndisë së shërimit, në trupin e një gjarpëri.

Në ditën në të cilën parashikohej lindja e Asklepit, Aleksandri solli para masës së popullit një vezë, të cilën e hapi dhe nga aty doli gjarpëri, i cili u rrit shumë më shpejt se sa zakonisht rritet një gjarpër. Ai përshkruhej edhe me flokë bjonde, një besim që e hasim edhe në fshatrat shqiptare, ku besohej se gjarpëri i shtëpisë kishte flokë, p.sh. flokë të kuqe, ose kaqurotë, e të ngjashme.

Gjarpëri mbahej në faltore të posaçme që ishte ndërtuar vetëm për të. Aty vizitohej nga besimtarët dhe nevojtarët, sepse shihej si fuqi hyjnore që ndihmon në pjellori dhe shëndet, p.sh. gratë i ofronin blatime për të mbetur shtatzënë, ose njerëzit besonin që i mbron nga murtaja.

Kjo faltore u ndërtua në fshatin e profetit, Abonotik, i cili në saje të orakullit u shëndrrua në një qytet të frekuentuar nga njerëz nga mbarë bota pellazgjike. Kulti i tij u përhap nga brigjet e lumit Eufrat të Mesopotamisë e deri tek brigjet e Danubit në veri.

Pas vdekjes së Aleksandrit, kulti i Glykonit vazhdoi edhe për njëqind vite tjera, ndërsa vetë profeti Aleksandër u përfshi në mitologjinë e këtij kulti, si nip i Asklepit. Në trajtë më të dobësuar kulti mbijetoi deri në shek. IV, koha kur krishterimi mori formën zyrtare dhe filloi të persekutojë të gjithë paganët ilirë.

Skulptura e Glykonit që shihet në foto, është gjetur nga arkeologët gjatë gërmimeve në trevat e Dakisë. Shtatorja është e lartë 66 cm, kurse gjatësia e trupit të gjarpërit 4 metra e 76 cm.