Atisi

Atisi – hyjni e lashtë frigjiane e bimësisë. Kulti dhe leghjenda e tij lidhen me atë të Nënës së Madhe Kybelë dhe me atë të Adonisit. Legjendat që bëjnë fjalë për të dalin në disa variante.
Sipas legjendë së Lydisë, Atisi ishte prift i Hyjneshës së Madhe. Banorët kishin për të një adhurim të madh. Nga smira Zeusi i dërgoi Atisit një derr të egër, që e plagosi atë për vdekje. Në Pesinunt (qendra e kultit të Kybelës), tregohej tjetër legjendë. Pas Atisit ishte dashuruar Kybela, e cila në një moment xhelozie e gjymtoi atë. Atisi vdiq. E dëshpëruar Kybela e ringjalli përsëri në formën e një pishe.
Kulti i Atisit së bashku me atë të Kybelës, nga Anatolia kaloi në Romë,duke marrë formën e një drame mistike të vdekjes dhe të ngjalljes së perëndisë. Riti zhvillohej në pranverë më22-27 mars. Vargu i gjatë i njerëzve çonte në faltore një pishë të mbështjellë me fasha porsi kufomë, pastaj pas ditës së agjërimit e të vajeve, priftërinjtë e Atisit kryenin një varg ritesh që përfundonin në tryeza të shenjta të shtruara me bukë e venë, ku kremtohej ngjallja e perëndisë. Ritet e Atisit që janë në përputhje me legjendën. kanë shumë gjëra të ngjashme me krishterimin (krahaso kungimin e mistershëm të krishter me naforën). Prandaj kulti i Atisit ka ushtruar ndikim të madh te krishterimi.