Biculja (culja dyjare)

Bicule:

e.f. Cule e dyfishtë e ndërtuar në një bllok druri të vetëm.

Etim. Nuk jepet ndonjë shpjegim i hollësishëm. Sipas Çabej: Nga një kryqëzim i cule-s me ndonjë tjetër fjalë (daule?) duket të ketë dalë bixaule “fyell i bariut” të Tatzatit të Delvinës. Në anët e Vlorës edhe kompozita culdyjare, univerbim nga cule dyjare, e cila ekziston edhe kjo nëpër dialekte.

Enci. Së pari, në një unazë të shek. XV para erës së re, është gdhendur figura e Panit brinoç me këmbë dhie, duke i rënë një vegle frymore me dy tyta të bigëzuara. Tipi i fyellit të dyfishtë gjithashtu dokumentohet në Shqipërinë Jugperëndimore, në Apolloni, që në shek. VI-V p.e.re dhe në luginën e sipërme të Vjosës në shek. IV-III p.e.re. etj,. Në shumë fshatra të Labërisë, bicula njihet edhe me emrin longar. Bicula ka një përhapje shumë të gjerë në Labëri. Kryesisht njihet si vegël e barinjve labë, por vihet re një ndërfutje e saj edhe si përcjellëse e muzikës polifonike vokale. Si interpretues të shquar në biculë në gjysmën e dytë të shek.XX përmendim: Petref Likaj-Mavrovë,Vlorë; Asllan Nora-Fushëbardhë,Gjirokastër; Arap Çeloleskaj-Vranisht,Vlorë; Ago Beqiraj-Tërbaç,Vlorë; Jakup Gjikondi-Vranisht,Vlorë etj.

Culë dyjare:

e.f., Vegël aerofone e përbërë nga dy cula në një bllok druri të vetëm.
Etim: ende e pasqaruar mirë.
Enci. Kjo vegël popullore është ndër veglat e vetme polifonike qysh në ndërtim që janë të konceptuara si të tilla në krahasim me të gjitha veglat e tjera popullore. Gjendet e përhapur në Labëri, dhe kryesisht në rrethin e Vlorës dhe të Sarandës. Përdoret si vegël vetmitare por ka dhe raste kur ndërfutet si vegël solistike brenda një formacioni polifonik vokal si në rastin e grupit të Pilurit. Në F.F.K Gjirokastër 2000, muziktari popullor Arap Çeloleskaj interpretoi në një culë dyjare prej guri. Shih zërin: bicule.

Biculja antike dhe e sotme

Jone (melodi) me bicule