Deshmia e Williamit te Tyrit per shkijet e Rashkës

Lavdu kjofshin hyjtë tonë!

Williami i Tirit, qe ndoqi per se afermi kryeqezaten e vitit 1168, duke qene ne kontakt me zhupanin e Rashkes, i pershkruente shkijet me keto ngjyra:

Est autem populus incultus, absque disciplina, montium et sylvarum habitator, agriculture ignarus; gregibus et armentis copiosi, lacte, caseo, butyro, carnibus, melle, et cera uberius abudantes.

Përkthimi:

"(Ata) jane nji popull i pakulturuem dhe i padiciplinuem, qe banojne malet dhe pyjet, dhe nuk njohin bujqesine, por kane tufa te medha bagetish, tamel, djathë, bylmet, mish dhe mjaltë me tepri".

Jo vetem kaq, por rrnesa e shkijeve te Rashkes mbeshtetej krejtesisht ne inkursione plaçkitese ne tokat e pasuna arberore:

Ii magistratus habent, quos Suppanos vocant, et domino Imperatori aliquando serviunt; aliquando de montibus et sylvis egredientes, omnem circa se regionem, ut sunt audaces et bellicosi viri, depopulantur

"Ata i binden autoritetet te, sic e quajne ata, Zhupanit, dhe i sherbejne perandorit te botes; por me shpesh ata zbresin nga malet dhe pyjet, dhe i shkretojne tokat perreth.

Dhe, per befasine e te gjithe, eshte nje autor serb si qe pranon se serbet e malesive te Rashkes e kolonizuen Dardanine pjellore:

Код брђанских елемената , као што је био српски у рашким планинама , има те неодољиве тежње да избије на чистину , у пределе лакшег живота (Burimi: Владимир Ћоровић, Историја Срба, 2006, f.167)

Përkthimi:

"Me elementët malësorë, siç ishin në malet e Serbisë dhe Rashkës, kishte nji prirje për t'u vendosur në tokat pjellore për nji jetë ma të lehtë".